На цырымоніі прысутнічалі кіраўнікі і высокапастаўленыя прадстаўнікі больш як 50 дзяржаў. Сярод іх — прэзыдэнт Польшчы Анджэй Дуда, прэзыдэнт Нямеччыны Франц-Вальтэр Штайнмаер, канцлер Нямеччыны Оляф Шольц, прэзыдэнт Францыі Эманюэль Макрон, кароль Вялікай Брытаніі Карл III, кароль Гішпаніі Філіп VI, кароль Нідэрляндаў Вілем-Аляксандар, прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі.
Прэзыдэнт Польшчы Анджэй Дуда ідзе па тэрыторыі канцэнтрацыйнага лягера Аўшвіц-Біркенаў у Асьвенціме, Польшча, 27 студзеня 2025
Прадстаўнікоў Расеі з прычыны яе агрэсіі ў дачыненьні да Ўкраіны не запрасілі. Прэзыдэнт Уладзімір Пуцін накіраваў прысутным тэлеграму, у якой падкрэсьліў важнасьць захаваньня гістарычнай памяці аб подзьвігу савецкіх салдатаў. Паводле Пуціна, Расея «зробіць усё, каб абараніць права людзей на этнічную, моўную, духоўную самабытнасьць, не дапусьціць распаўсюду антысэмітызму, русафобіі і іншых расісцкіх ідэалёгій».
На ўрачыстасьцях у Асьвенціме таксама прысутнічала беларуская дэмакратычная лідэрка Сьвятлана Ціханоўская. Інфармацыі пра тое, ці прадстаўляў нехта ўлады Беларусі, няма.
Сярод гасьцей цырымоніі прысутнічалі больш за 50 былых вязьняў лягеру сьмерці.
Тыя, хто выжыў падчас Галакосту, на цырымоніі, прысвечанай 80-й гадавіне вызваленьня нацысцкага канцлягера Аўшвіц-Біркенаў, 27 студзеня 2025 году
Цырымонія пачалася з хвіліны маўчаньня. На экране паказвалі кадры кіна- і фотахронікі з Асьвенціму пад музыку нямецка-габрэйскага кампазытара Джэймса Сімона, забітага ў газавай камэры ў 1944 годзе.
Першае слова далі 98-гадоваму Мар’яну Турскаму. Падлеткам ён быў дэпартаваны ў Асьвенцім з гета ў Лодзі. У лягеры загінулі яго бацька і брат. Турскі дажыў да вызваленьня. Ён зрабіў вялікі ўнёсак у стварэньне Музэю гісторыі польскіх габрэяў у Варшаве і ўваходзіць у Міжнародную раду Аўшвіца — мэмарыяльную арганізацыю, якая захоўвае памяць аб вязьнях. Турскі расказаў пра неабходнасьць захоўваць памяць пра зьверствы нацызму, каб не дапусьціць яго паўтарэньня ў будучыні. Ён таксама выказаў занепакоенасьць ростам антысэміцкіх настрояў у сучасным сьвеце.
Ацалелы ў Галакост кладзе камяні паміж сьвечкамі падчас мерапрыемстваў цырымоніі ў Асьвенціме, 27 студзеня 2025 году
Іншая зьняволеная Асьвенціму Яніна Іванска нагадала, што сярод ахвяраў, акрамя габрэяў, былі і каталікі; як яна, схопленыя пасьля Варшаўскага паўстаньня 1944 году, а таксама тысячы ўдзельнікаў антынацысцкага супраціву з розных краінаў Эўропы і савецкія ваеннапалонныя. Іванска назвала лягер «бязьлітаснай машынай сьмерці».
У супольнай памінальнай малітве ўзялі ўдзел прадстаўнікі Каталіцкай і Праваслаўнай цэркваў і рабінату.
Напярэдадні 80-й гадавіны вызваленьня Асьвенціму Антыдыфамацыйная ліга (ADL) апублікавала вынікі дасьледаваньня пра стан антысэмітызму ў сьвеце (The ADL Global 100: Index of Antisemitism). Дасьледаваньне ахоплівае больш за 100 краін і тэрыторый, агулам у межах яго апыталі 58 тысяч чалавек.
Паводле справаздачы, 46% паўналетніх жыхароў плянэты прытрымліваюцца яўных антысэміцкіх перакананьняў (гэта больш за два мільярды чалавек). У краінах Блізкага Усходу і Паўночнай Афрыкі гэты паказчык значна вышэйшы і дасягае 70-80%.
23% апытаных сымпатызуюць палестынскай групоўцы ХАМАС, прызнанай тэрарыстычнай у ЗША і Эўразьвязе. Сярод рэспандэнтаў, маладзейшых за 35 гадоў,, такіх 29%.
Агульны ўзровень антысэмітызму ў Расеі, паводле справаздачы, склаў 30%. Сярод жыхароў Украіны гэты паказчык — 32%, сярод жыхароў Беларусі — 37%.
Сярод краінаў былога СССР самы высокі ўзровень антысэмітызму зафіксаваны ў Армэніі (58%), а самы нізкі — у Эстоніі (22%).
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Нацызм, яго ахвяры і каты
- Лягер у Асьвенціме быў створаны нацысцкай Нямеччынай у акупаванай ёй частцы Польшчы ў 1940 годзе, у ім спачатку ўтрымліваліся палонныя палякі. Праз два гады побач быў заснаваны канцэнтрацыйны лягер для габрэяў. У Асьвенціме, які Польшча і многія іншыя краіны сьвету называюць нямецкай назвай Аўшвіц, забівалі габрэяў, палякаў, цыганаў і людзей іншых этнасаў.
- Апошні раз газавая камэра ў лягеры выкарыстоўвалася ў лістападзе 1944 году. Перад надыходзячымі савецкімі войскамі Нямеччына пачала эвакуаваць вязьняў лягеру ўглыб тэрыторыі Райху. У канцы года немцы спалілі дакумэнты і паспрабавалі сьцерці доказы злачынстваў. Да прыходу савецкіх войскаў у лягеры заставаліся сем тысяч чалавек, у тым ліку 500 дзяцей.
- Ахвярамі Галакосту — нацысцкага генацыду габрэйскага народу — сталі каля 6 мільёнаў габрэяў, галоўным чынам жыхароў Польшчы і былога Савецкага Саюзу. Асьвенцім як найбуйнейшы лягер сьмерці стаў адным з сымбаляў Галакосту.